Jak bezpiecznie opóźniać procesy starzenia?

Łykanie antyoksydantów czy hormonów może być nie tylko mało skuteczną strategią opóźniania starości, ale wręcz ryzykowną. Na przedłużenie młodości są może mniej spektakularne, ale bezpieczne metody.

zdjęcie ilustracyjne: pixabay

W związku ze starzeniem się społeczeństw w krajach rozwiniętych, w tym także w Polsce, coraz bardziej popularne stają się różnego rodzaju produkty, usługi i kuracje „anti-aging”. Ich głównym deklarowanym celem ma być spowalnianie procesów starzenia się organizmu oraz łagodzenie związanych z wiekiem niedomagań lub dolegliwości.

Jednak przed podjęciem konkretnej „kuracji odmładzającej” warto dobrze się zastanowić, bo może ona nie przynieść żadnych efektów lub też przynieść więcej szkód niż pożytku. Takie wnioski można wyciągnąć z analizy zatytułowanej „Czy można zapobiec starzeniu się?”, która ukazała się w fachowym biuletynie „Geriatria i opieka długoterminowa”. Autorzy: lek. med. Dariusz Kubicz, dr n. med. Barbara Wizner, mgr Iwona Majchrzyk, zawarli w niej skrót wiedzy na temat skuteczności najpopularniejszych strategii anti-aging, w oparciu o oceny amerykańskiego National Institute on Aging (NIA) oraz przegląd literatury naukowej.

Eliksiry młodości pod lupą

We wspomnianej pracy przeanalizowane zostały efekty stosowania następujących strategii anti-aging: suplementacja witaminami antyoksydacyjnymi , restrykcja kaloryczna, zażywanie resweratrolu, stosowanie hormonów oraz przyjmowanie DHEA.

Antyoksydanty

Czy warto w celu opóźnienia starzenia przyjmować suplementy zawierające witaminy antyoksydacyjne (np. kwas askorbinowy, alfa-tokoferol)? Teoretycznie powinny one chronić organizm przed szkodliwym działaniem postarzających go wolnych rodników.

„Obecnie dowody potwierdzające korzystny wpływ suplementacji antyoksydantów na długość życia nie są jednoznaczne, tak więc suplementacja witamin antyoksydacyjnych w celu przedłużenia życia budzi kontrowersje. Nie powinno się rutynowo zalecać takiego postępowania. Należy jednak podkreślić, że opublikowano badania potwierdzające korzystny wpływ na zdrowie diety bogatej w owoce i warzywa” – czytamy w analizie.

Niskokaloryczna dieta

A co badania naukowe mówią o wpływie restrykcji kalorycznej (spożywanie pokarmów o mniejszej nawet o 40 proc. kaloryczności dobowej) na długość życia?

„Obecnie naukowcy nie są pewni, czy długoterminowa restrykcja kaloryczna jest bezpieczna, korzystna i praktyczna u ludzi. Nie wiadomo zwłaszcza, czy ludzie bez nadwagi i otyłości mogliby odnieść korzyść z takiego postępowania. Ten kierunek badań wydaje się obiecujący, ale nie można stwierdzić, że należy rutynowo zachęcać chorych bez nadwagi i otyłości do długoterminowej restrykcji kalorycznej w calu wydłużenia życia” – czytamy w analizie.

To może resweratrol?

Kolejnym związkiem, z którym wiąże się nadzieje na opóźnianie starzenia jest resweratrol, naturalnie występujący m.in. w winogronach, czerwonym winie i orzechach. Czy warto zatem na niego postawić?

„Jest za wcześnie na formułowanie ostatecznych wniosków na temat wpływu resweratrolu na zdrowie i długość życia u ludzi. Potrzebne są kolejne badania zmierzające do ustalenia jego właściwej i bezpiecznej dawki u ludzi, a także do stwierdzenia, czy w ogóle istnieją jakieś użyteczne klinicznie zastosowania resweratrolu” – konstatują autorzy analizy.

Hormony?

Jedną z najpopularniejszych strategii opóźniania starzenia jest przyjmowanie hormonów (estrogenów i progesteronu przez kobiety, testosteronu przez mężczyzn), ponieważ z wiekiem organizm wytwarza ich coraz mniej. Niestety, z omawianej analizy wynika, że tak jak w przypadku substancji opisanych wcześniej, także w przypadku hormonów, badania naukowe nie potwierdzają jednoznacznie ich skuteczności. Co gorsze, często też wykazują ich szkodliwe (niepożądane) działanie na organizm (zwiększone ryzyko rozwoju niektórych groźnych chorób).

„Brakuje danych przemawiających za rutynowym suplementowaniem testosteronu u zdrowych mężczyzn w podeszłym wieku. Brak jest dowodów naukowych potwierdzających, że leczenie testosteronem zdrowych mężczyzn pomaga im starzeć się zdrowiej” – czytamy w analizie.

Dostępne na rynku hormony są najczęściej lekami, więc jak każdy lek mają udowodnione działania niepożądane, które mogą, choć nie muszą wystąpić. Zalecający medykament lekarz najpierw dokonuje więc analizy potencjalnych korzyści i potencjalnych strat u pacjenta. Dlatego nie wolno na własną rękę sięgać po hormony, kupując je na czarnym rynku – może się zresztą zdarzyć, że kupimy lek sfałszowany, zawierający jednoznacznie szkodliwe substancje.

Inną z omawianych w tej analizie substancji potencjalnie opóźniających starzenie jest kolejny hormon - dehydroepiandrosteron (znany szerzej jako DHEA), który powstaje z cholesterolu w korze nadnerczy, a następnie jest przekształcany w testosteron i estrogeny.

Autorzy analizy podkreślają, że na rynku sporo jest preparatów zawierających DHEA, które reklamuje się jako dodające energii, siły, poprawiające odporność, libido, zwiększające masę mięśniową lub zmniejszające udział tłuszczu w masie ciała, choć tak naprawdę wciąż brak jest przekonujących dowodów naukowych potwierdzających, że suplementacja DHEA pozwala uzyskać którykolwiek z wymienionych wyżej efektów. Badacze wciąż nie znają też efektów długoterminowego (ponad rocznego) stosowania preparatów z DHEA, które może się okazać szkodliwe np. dla wątroby.

„Do momentu uzyskania wyników dobrze zaplanowanych i rygorystycznie prowadzonych badań należy pamiętać, że obecnie efekty suplementacji DHEA nie zostały w pełni ustalone i może się okazać, że postępowanie takie przynosi więcej szkód niż korzyści” – czytamy w analizie.

Recepta na zdrowe i długie życie

W świetle przytoczonych argumentów, wniosek końcowy z omawianej analizy jest taki, że obecnie brak jest suplementów czy leków o udowodnionym, kompleksowym działaniu zapobiegającym starzeniu się, a w decyzji o zastosowaniu danej kuracji „odmładzającej” ostatnie słowo zawsze powinien mieć lekarz geriatra.

Eksperci podkreślają jednak, że istnieje wiele innych, w pełni bezpiecznych sposobów na to, aby wydłużyć życie i opóźnić starość oraz związane z nią choroby. W tym celu zalecają wszystkim praktykowanie zdrowego stylu życia. Okazuje się, że jest to najtańszy i przy tym najbardziej skuteczny środek profilaktyczny. W związku z tym, poniżej podajemy siedem praktycznych i tanich przeciw-starzeniowych rad.

Wiktor Szczepaniak (www.zdrowie.pap.pl)